Yüz felci; genellikle ani, bazen de birkaç güne yayılan yüzün bir tarafındaki mimik kaslarını kontrol eden sinirin hasarı (şişmesi ve iltihaplanması) sonucunda güçsüzlük gelişmesidir. Çoğu durumda, zayıflık geçicidir ve haftalar içinde önemli ölçüde iyileşir. Zayıflık, etkilenen yüz yarısının sarkık görünmesine neden olur. Gülündüğünde ağız sağlam tarafa kayar ve o taraftaki göz kapatılmakta güçlük çekilir.
Yüz felci belirtileri şöyle sıralanabilir:
*Etkilenen tarafta yani tek taraflı yüzün mimik kaslarında güç kaybı (Göz kapatamama, kaş kaldıramama-çatamama, burnunu kırıştıramama, ağızda kayma) buna bağlı yeme-içme güçlüğü, salya akmasını kontrol edememe, konuşma güçlüğü)
*Etkilenen taraftaki yüz kaslarında seyirme
*Gözyaşı ve tükürük salgısında azalma, buna bağlı olarak göz ve ağız kuruluğu
*Tat duyusunda değişiklik
*Kulak içinde ya da arkasında ağrı
*Çene eklemi çevresinde ağrı
*Etkilenen taraftaki kulakta seslere aşırı duyarlılık
*Baş ağrısı
Yüz felcinin kesin nedeni net olmasa da, genellikle viral bir enfeksiyonların etkili olduğu düşünülür. Fasiyal paralizi ile bağlantılı virüsler, herpes simplex, herpes zoster, Epstein-Barr, cytomegalovirus infections, adenovirus, kızamık, kabakulak, influenza B ve coxsackivirustur. Bell paralizinde, yüzün mimik kaslarını uyaran sinir, kulak civarından yüzün mimik kaslarına ulaşmadan önce geçtiği dar kanalda sıkışıp iltihaplanır ve şişer. Bunun sonucunda aynı taraf yüzün mimik kaslarında felç gelişir. Diğer yüz felci nedenleri; kafa travması, beyin damar hastalıkları, baş-boyun tümörleri, ani gelişen inflamatuar polinöropatiler, yüz sinirinde travmaya bağlı zedelenme gibi farklı nedenlerle ortaya çıkabilir.
Tedavi olsun veya olmasın çoğu kişide fasiyal paralizi tamamen iyileşir. Fasiyalparaliziyi tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Metil prednizon etken maddeli kortizonlar (kortikosteroidler): Güçlü antiinflamatuvar (ödem giderici) ajanlardır. Yüz sinirinin şişerek sıkıştığı kemik kanalda ödemi gidererek rahatlamasını sağlar. Kortikosteroidler, semptomların başlamasından sonraki birkaç gün içinde başlanırsa en iyi sonucu verebilir.
- Antiviral ilaçlar: Antivirallerin rolü kanıtlanmış değildir. Tek başına antiviral ajanların, plaseboya üstünlüğü yoktur. Kortikosteroidlere eklenen antiviral ajanlar, muhtemelen faydalıdır, ancak bu hala kanıtlanmamıştır. Bununla birlikte, buna rağmen, ciddi yüz felci olan kişilerde bazen valasiklovir veya asiklovir, prednizon ile kombinasyon halinde verilir.
- Fizik tedavi: Felçli kaslar kısalabilir ve kalıcı kontraktürlere (kasın aşırı kısalmasıyla eklemin anormal bir şekle bürünmesi) neden olabilir. Fizik tedavi bu durumlarda sinir iyileşmesinde yardımcı olur.
- Nadiren kalıcı sinir hasarını düzeltmek için cerrahi gerekebilir.
- Akupunktur, biofeedback gibi alternatif tedavi yöntemleri de uygulanabilir.
- Diğer nedenlere bağlı yüz felci tedavisinde nedene yönelik tedavi yapılır. Damar tıkanıklığı için kan sulandırıcılar, sinir travmatik hasarı için cerrahi, beyin tümörü varsa tümör ameliyatla çıkarılır.
Doktor tarafından yapılan muayene tanı koymada ne önemli bölümü oluşturur. MR, BT gibi görüntüleme tetkikleri, iyileşme süreci uzayan hastada sinir hasarının boyutunu değerlendirmek amaçlı EMG testi tanıda yardımcı olur.
Yüz Felci Egzersizleri
Yüz felci geliştiğinde erken dönemden itibaren başlanabilecek ilk fizik tedavi yöntemi masajdır. Parmaklarınız ile cildinizi ağız köşesinden yukarıya, kulağınıza doğru ve sonrasında çene kemiği boyunca aşağıya daire çizerek gerin. Aynı dairesel germe hareketini, çene ve alın için de uygulayın. Yumuşak diş fırçası masaj için kullanılabilir.
Mimik kaslarını çalıştırma egzersizleri, fasiyal paralizisinin 2’nci haftasında başlanabilir. Kısa süreli, günde 10 defaya kadar ayna karşısında; kaş kaldırma, kaş çatma, burun kırıştırma, burun deliklerini genişletme, dudakları büzme, ağzın bir köşesini yukarı çekme gibi egzersizler yapılabilir.
Sinir iyileşmesi geciktiğinde, fizik tedavi doktoru tavsiyesi ile fizyoterapi uygulanabilir.
Çoğu insan için yüz felci geçicidir. Semptomlar genellikle birkaç hafta içinde düzelmeye başlar ve yaklaşık 6 ay içinde tamamen iyileşir. Az sayıda insanda ömür boyu yüz felci kalıcı olabilir ve tekrarı oldukça nadirdir.
Yüz felci her yaşta görülebilir. Hamilelerde, özellikle gebeliğin son 3 ayında olanlar ve lohusalık döneminde, grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonu olanlarda, diyabet hastalarında daha sık görülür.
