Bademcikler (Tonsil), boğazın her iki yanında yer alan kapsüllü lenf sistemi dokularıdır. Bademcikler içerdikleri kriptlerde yerleşen bakteriler nedeni ile kronik enfeksiyon kaynağı hâline gelerek vücut direncinin azaldığı durumlarda tekrarlayan akut bademcik iltihapları oluşabilir. Aynı zamanda tekrarlayan enfeksiyonlar sonucunda lenf dokularının artışı ile büyüyerek horlama, uykuda tıkanma ve nefes durması (apne) gibi şikâyetlere neden olabilirler.
Geniz Eti (Adenoid), burnun arkasında geniz bölgesinin tavanında yer alır. Kapsülü yoktur, kript içermez. Geniz etinin büyüyerek burnun arkada genize açıldığı delikleri kapaması yolu ile burun tıkanıklığı, horlama, uykuda tıkanma (apne) gibi şikâyetler izlenebilir.
Bademcik ve geniz eti stratejik olarak dışardan gelen enfeksiyon ajanlarını yakalamak üzere solunum yolunun girişine yakın yerleşmişlerdir. Bakteri ve virüsler gibi zararlı etkenler bu dokuların kendi kendilerini iltihaplandırmasına neden olabilir. Böylelikle bademcik ve geniz eti, vücudun mikroplara karşı bir silahı olan antikor oluşumuna yardım ederek vücudun savunma sisteminin bir parçası olarak görev yaparlar. Bu görev hayatın ilk 5 yılında yerine getirilir. Çocuklar büyüdükçe bu dokuların önemi azalır. Gerçekte bademcik ve geniz etinin 3 yaşından sonra önemli olduğuna dair bir bulgu yoktur. En son geniş çaplı bir bilimsel çalışma ile bademcik ve geniz etleri alınmış olan çocukların gelecekte ki hastalıklara karşı herhangi bir savunma kaybına maruz kalmadıkları gösterilmiştir.
Bademcik ve geniz etinin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemler; sorgulama, muayene, mikrobik kültürler, röntgen filmi, endoskopi ve kan testleridir. Doktorunuz, hastanın kulağı, burnu ve boğazıyla ilgili sorunlar hakkında bilgi alır ve muayene yapar. Burun ve boğazın muayenesinde ışıklı eğilebilir küçük hortumlardan (fleksibl endoskoplar) faydalanabilir. Muayene ile aynı zamanda boyunda herhangi bir bezenin büyüyüp büyümediği de belirlenir. Mikrobik kültürler, boğazdaki iltihapların teşhisinde önemlidir. Kültürün alınıp alınamayacağı doktorun insiyatifine ve boğazın görünümüne bağlıdır. Röntgen filmi bazen geniz etinin şekil ve boyutlarını belirlemede yararlıdır.
Geniz Eti Alınması Ameliyatı: Burun solunumunun bozulması, ağızdan soluma, horlama ve uykuda solunum durması (apne) gibi solunum problemleri oluyor ise, Burun, geniz ve sinüslerin tekrarlayan veya müzminleşen iltihapları oluyor ise, İşitme azlığı ile birlikte orta kulak iltihapları ve orta kulakta sıvı birikmesi var ise büyümüş ve geniz bölgesinde tıkanıklığa neden olan geniz eti ameliyatla alınır.
Bademcik Ameliyatı (Tonsillektomi) Gerektiren Durumlar: Bademcik iltihabının sık tekrarlaması durumunda (çocuklarda yılda 3 – 5′ ten fazla, erişkinlerde yılda 2’den fazla), kötü huylu bademcik tümörü şüphesi varlığında, solunum ve yutma güçlüğü yapan aşırı bademcik büyümesi varlığında, ağız kokusu yapan ve lenf bezlerinin şişmesine neden olan müzmin bademcik iltihapları olması durumunda, kalp romatizması (akut romatizmal ateş), kalp kapakçığı iltihabı veya böbrek iltihabı olan kişilerde görülen müzmin bademcik iltihapları durumunda, çene ve diş yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri olması durumunda bademcikler ameliyatla alınır.
Bademcik hastalıkları çocuk yaş grubu hastalığı olarak bilinmekle birlikte erişkinlerde de görülebilmektedir. Alt yaş ve kilo sınırı zorunlu haller dışında 3 yaş ve 10 kg olarak belirlenmiştir. Erişkinlerde de sık boğaz enfeksiyonu ve solunum yolunu tıkayıcı belirtiler varsa ameliyat yapılmalıdır. Üst yaş sınırı yoktur, genel olarak ileri yaşlarda bu hastalığın görülme oranı düşüktür ve anestezi açısından eşlik eden riskli hastalıklar mevcutsa çoğu zaman basit çözümler tercih edilmektedir.
Geniz eti ameliyatlarında yaş kısıtlaması yoktur. İleri derecede büyük olup çocuğun sağlığını bozan, apnelere yol açan, kulakta sıvı toplanmasına sebep olan geniz eti geciktirmeden alınır.
Geniz eti ve bademcik ameliyat tekniği
Ameliyat çocuklarda genel anestezi altında yapılır. Anesteziyi takiben ağız özel bir alet ile açıldıktan sonra yumuşak damağın ve küçük dilin üst kısmında bulunan büyümüş olan geniz eti, özel açılı bir alet yardımı ile alınır. Bademcikler çevredeki kaslardan sıyrılır ve bağlantı yerlerinden ayrılır. Takiben kanama kontrolü yapılır ve ameliyat sonlandırılır. Bademciklerin çıkarılması için makas, bistüri gibi klasik teknikler kullanılabildiği gibi, bipolar elektrokoter, radyofrekans, thermal welding ve koblatör plazma gibi bazı yeni teknolojiler de kullanılabilir. Bu tekniklerin her birinin kendine göre avantaj ve dezavantajları mevcuttur.
Anesteziden uyanma sırasında, hem huzursuzluk hem de uyku hali olması mümkündür. Ameliyattan sonra 3-4 saat anestezinin etkisi geçtikten sonra kontrolü yapılıp evine gönderilebilir ancak hastayı kontrol altında tutmak ve olası bir durumda hemen müdahale edebilmek için hastalar hastanede bir gece yatırılmaktadır. Ameliyattan sonra reçete edilen ilaçlar düzenli kullanılmalıdır. Ameliyattan sonra yaklaşık 1 hafta – 10 gün boyunca devam eden boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü ilaçlarla hafifletilir. Hafif ses değişikliği ve burundan konuşma, tat almada hafif değişiklik, çene ekleminde basınç hissi, hafif ağız kokusu olabilir. Ayrıca hastaya 10-14 günlük diyet listesi verilir.
